تفسیر نقاشی کودک و معنای نهفته در جزئیات آن - مجله تار و سه تار

در صورتی که مطالعه قسمت خاصی از این مطلب مد نظر شماست، با انتخاب عناوینی که در فهرست موضوعی زیر ارائه شده اند، به موضوع دلخواه خود برسید.

• مراحل نقاشی بچه ها
• تفسیر نقاشی کودک
• نکاتی در تفسیر نقاشی بچه ها

مراحل نقاشی بچه ها

آیا می دانستید که نقاشی کردن یک کودک سه مرحله دارد؟ خط خطی کردن شاید معنای خاصی برای یک کودک نداشته باشد، اما این خط خطی ها ممکن است با رشد کودک تغییر نمایند و معنادارتر شوند و به مراحل پیش الگووار و الگووار می رسند.

1. خط خطی کردن (2 تا 4 سال)

در این مرحله هیچ واقع گرایی در نقاشی های کودک وجود ندارد. آن ها در این سن بیشتر روی صفحه علامت گذاری می نمایند. آن ها به دنیای بیرون بی توجه هستند، بنابراین نقاشی هایشان فراتر از چیزهایی است که با چشم می بینند، بچه ها چیزی را می کشند که به آن رئالیسم تصادفی می گوییم. به زبان ساده، این بدان معناست که این نقاشی ها با معنای خاصی روی کاغذ نیامده اند، بلکه تنها ارتباط برقرار می نمایند.

2. پیش الگووار (4 تا 7 سال)

در مرحله پیش الگووار (Pre-Schematic) کودک ارتباط دادن عناصر خاصی در نقاشی های خود را به چیزهایی در دنیای واقعی آغاز می نماید. آن ها کوشش می نمایند چیزی را که درواقع با چشم های خود می بینند مثل ماشین، صورت، خانه، خورشید، درخت و… را به تصویر بکشند.

با این حال، در این زمان همچنان جای جزئیات واقع گرایانه خالی است. جزئیات حقیقی بسیاری از المان ها مانند جزئیات انگشتان، مردمک چشم ها، لب ها و… وجود ندارند. بچه ها در این مرحله از رشد درسازمان دهی، نظم دهی و جهت دهی به المان ها دچار مشکل هستند. بنابراین اگر می بینید کودک یک چهره کشیده، اما دهان را بالای چشم کشیده است، نگران نشوید. در این مرحله واقع گرایی عقلانی رخ می دهد.

3. الگووار (بالای 7 سال)

در این مرحله، بسیاری از ویژگی های اشیاء در نقاشی کودک ظاهر می شوند. اغلب رئالیسم (واقع گرایی) بصری در کودک به وحود می آید و نقاشی ها تا جایی که مهارت های کودک اجازه دهد واقع گرایانه می گردد. آن ها در نقاشی ها، تصاویر را از زاویه دید و چشم انداز خاصی نشان می دهند.

ممکن است در این مرحله، واژه ها و علائمی برای ایجاد زمینه و معنی بیشتر به نقاشی اضافه شوند. بچه های که دریا را نقاشی می نمایند ممکن است المان هایی مثل ماهی، صدف، ماسه و سایر تصاویر مربوط به آن را بکار بگیرند تا از نظرشان نقاشی به دریای واقعی نزدیک گردد. آن ها همچنین به طرز هوشمندانه ای از عناطری مانند V به جای پرنده ها استفاده می نمایند.

تفسیر نقاشی کودک

تفسیر نقاشی بچه ها ممکن است معنادار یا بدون هیچ معنای خاصی و فقط یک نقاشی ساده برای سرگرمی باشد، اما تفسیر آن ها گاهی می تواند باعث کشف سطوح عمیق تر تفکر و احساسات کودک گردد. فهم نقاشی کودک در هر مرحله از رشد او می تواند یک ابزار عالی برای شناخت روحیات کودک باشد. به آرامی، اما نه به طور قطع، همینطور که کودک عظیمتر می گردد، شما قادر خواهید بود بیشتر معنای نقاشی کودک خود را تفسیر کنید.

1. آدمک های ساده (stick figure)

این عنصر حتی در نقاشی عظیمسالان نیز هرگز قدیمی نمی گردد، اما چگونگی نمایش دادن آدم ها یا نحوه قرارگیری آن ها در نقاشی بچه ها می تواند چیز های زیادی به ما بگوید.

بچه ها اغلب اعضای خانواده را به ترتیب خاصی ترسیم می نمایند. آن ها همچنین ممکن است خودشان را کنار فردی از خانواده قرار دهند که بیش از همه با او احساس نزدیکی دارند. حالات چهره مختلف که روی صورت اعضای خانواده کشیده می گردد، نشان می دهند که کودک آن فرد را چگونه می فهمد و اینکه آن عضو خانواده بیشتر چه رفتاری از خود نشان می دهد. کودک از اندازه ها برای نشان دادن اهمیت افراد استفاده می نماید. فردی که عظیمتر رسم می گردد ممکن است بیشتر برای کودک اهمیت داشته باشد یا به نظر سلطه بیشتری بر کودک داشته باشد.

2. نقاشی با جزئیات زیاد

زمانی که کودک جزئیات بیشتری به چهره افراد نزدیک به خود اضافه می نماید به این معناست که او فردیت را واضح تر می بیند. به عنوان مثال، زمانی که کودک برادر خود را با عینک یا خواهر خود را با یک پیراهن رسم می نماید، نشانه آن است که آن ها را چگونه می بیند و در روزمره آن ها را چگونه از هم تفکیک می نماید. موقعیت هر یک از اعضای خانواده در نقاشی می تواند حس صمیمیت و نزدیکی را نشان دهد. اعضای خانواده که شاد هستند با هم در یک گروه کشیده می شوند.

3. کندن یا پر کردن چاله

این می تواند به یک تجربه ویرانگر از مرگ یکی از عزیزان کودک اشاره داشته باشد. اگر کودک به تنهایی خود را کشیده باشد، نشان می دهد که احساس تنهایی می نماید. نحوه چیدمان اعضای خانواده در اطراف چاله، نشان می دهد که کودک به چه کسی احساس نزدیکی بیشتری دارد یا چگونه خانواده با این فقدان روبرو شده است.

4. هیولا ها

به گفته دکتر کریستوفر هاستینگز، یک روانشناس، هیولا ها به عنوان یک موجود قدرتمند شناخته می شوند. زمانی که یک کودک هیولا را به عنوان مرکز نقاشی ترسیم می نماید، می تواند بدان معنا باشد که آن ها تمایل دارند قدرتمند دیده شوند. این نشانه اضطراب و پریشانی قابل توجهی در کودک است.

اگر به کودک گفته گردد که یک انسان را به تصویر بکشد، اما یک هیولا بکشد، احتمالا او تصویر منفی از خود دارد، اما اگر تنها برای سرگرمی یک هیولا بکشد به این معناست که او می خواهد قدرتمندتر به نظر برسد.

5. خورشید ها

نقاشی های دارای خورشید، آفتابی هستند، اما ممکن است معنایی بیشتر از یک چشم انداز مثبت و رضایتمند داشته باشند. تمام این مفاهیم به جزئیات بستگی دارد. کشیدن خورشید جزئی در گوشه بالای صفحه می تواند نشانه اضطراب در رابطه با شخصیت های مسلط باشد. اگر خورشید از میان ابر ها کمی پیدا باشد، می تواند به معنای نشانه های افسردگی و حتی احساس ناامیدی باشد.

6. استفاده بیش از حد از یک رنگ

این مورد یاری زیادی به درک خلق وخوی کودک می نماید. استفاده از یک رنگ خاص ممکن است ارتباطی با معنای واقعی آن رنگ نداشته باشد. برای مثال رنگ قرمز را نشانه ای از خشم می دانیم، اما انتخاب این رنگ می تواند تنها یک ترجیح شخصی باشد.

البته این موضوع می تواند موجب نگرانی باشد اگر در نقاشی تنها از یک رنگ به خصوص استفاده از سایه های رنگ خاکستری استفاده گردد. این ارجحیت ممکن است علامت کور رنگی و سایر مسائل روانشناختی باشد.

7. خانه

تعداد بیش از حد یا عدم وجود پنجره، می تواند میزان باز بودن کودک برای برقراری ارتباط با دیگران را بیان کند، اما همچنین می تواند نشانه این باشد که کودک می خواهد دیگران ببینند که در خانه چه می گذرد. هرچه جزئیات مربوط به یک خانه طبیعی تر باشند، مثل در و پنجره و مسیرها، نمایانگر دید مثبت تر کودک نسبت به خانه و خانواده است.

این ها تنها بعضی از علائم و عناصر رایج در نقاشی بچه ها هستند که شناخت آن ها می تواند به تفسیر نقاشی کودک و خلق و خوی او یاری کند. اما همواره جای نگرانی نیست.

نکات تفسیر نقاشی کودک

هرگز احساسات کودک را تنها بر اساس نقاشی هایش حدس نزنید. همواره از آن ها بخواهید که نقاشی را برایتان شرح دهند. با این حال، طبق تحقیقات صورت گرفته بعضی از احساسات با علائم خاصی مرتبط هستند. این علائم عبارتند از:

• تکانشگری (impulsivity): پیکر های عظیم، شفافیت، اتصال ضعیف در اعضای بدن و عدم تقارن در اندام، نبودن گردن.
• اضطراب: سایه دار کشیدن چهره، بدن، اندام، دست ها و پاها، به علاوه نبود چشم روی چهره، پا هایی که به هم فشرده شده اند، ابر، باران و پرواز پرندگان پرندگان
• خجالت: پیکر های کوچک با بازوان کوتاه که به بدن چسبیده اند، نبود بینی یا دهان در آدم ها
• خشم: دست ها و دندان های عظیم، بازوان بلند، بدن های برهنه، اندام جنسی آشکار یا محتوای جنسی
• ناامنی و احساس ناکافی بودن: شخصیت های کج و معوج، سر های کوچک، دست های قطع شده، نبود بازو یا پاها

جنسیت و رنگ بندی در نقاشی کودک اهمیت دارد، برای مثال رنگ های تیره نشانه توقع بالای کودک است. دختران رنگ های گرمتر و پسر ها رنگ های سردتر را ترجیح می دهند. موقعیت عناصر در صفحه نقاشی نیز اهمیت دارد، کودکی که از سمت چپ نقاشی می کشد به گذشته تمایل دارد و در مقابل، سمت راست نشانه تمایل کودک به آینده است.

سخن خاتمهی

بسیار حائز اهمیت است که بدانید تمامی این نکات در رابطه با تفسیر نقاشی بچه ها، مشاهدات کلی درباره کار های دستی و نقاشی بچه ها است و شاید هرگز در رابطه با نقاشی کودک شما همخوانی نداشته باشند. بنابراین اگر نگران رفتار ها یا سلامت کودک خود هستید، به جای نتیجه گیری عجولانه حتما با روانپزشک مشورت کنید. به علاوه به شما توصیه می کنیم مطلب تفسیر چمن در نقاشی بچه ها را نیز مطالعه کنید. در خاتمه از قلم نیاندازید که پیشنهادات و نظرات خود را با ما و سایر همراهان خبرنگاران به وسیله بخش نظرات و پرسش ها به اشتراک بگذارید.