ساز هایی که بی صدا شد ، کدام هنرمندان موسیقی در سال 98 از دنیا رفتند؟ - مجله تار و سه تار

بهنام صفوی

خواننده جوان پاپ کشورمان بر اثر ابتلا به تومور مغزی و پس از مدتها تحمل عوارض ناشی از این بیماری در روز دوشنبه 23 اردیبهشت درگذشت.

این هنرمند، موسیقی را از دوران کودکی با ساز پیانو به صورت خودآموز شروع کرد، سپس به فراگیری سازهای کوبه ای پرداخت. نخستین آلبوم رسمی اش را با نام عشق من باش در سال 1388 روانه بازار کرد. برگزاری کنسرت های متعدد داخلی و خارجی از فعالیت های بهنام صفوی بود. وی در سال 1385 قطعه تمنا را منتشر کرد که مورد استقبال فراوان قرار گرفت و همین انگیزه ای برای تولید آلبوم اولش عشق من باش شد. بهنام صفوی یکی از ستارگان جوان موسیقی پاپ ایران بود و طرفداران زیادی دارد. به بهنام صفوی سلطان آرامش و پسر مؤدب موسیقی ایران می گفتند.

وی از سال 1392 دچار تومور مغزی شده بود که با پیشرفت این بیماری در صبح 29 تیر 1394 مجبور به عمل جراحی سختی شد. حال بهنام صفوی بعد از عمل جراحی در ایران بسیار بهتر شده بود و حتی آلبوم جدید خودش به نام معجزه را هم منتشر و کنسرت ها و اجراهای زیادی را نیز برگزار و چند تک آهنگ را هم بعد از عمل خود منتشر کرد، اما در سال 1396 دوباره بیماری وی تشدید شد و این بار برای درمان به آلمان سفر کرد و توسط مجید سمیعی در بیمارستانی در هانوفر، آلمان، تحت عمل جراحی دوباره قرار گرفت و بعد از عمل جراحی به ایران بازگشت.

بهنام صفوی در طول سال های 1396 و 1397 درگیر درمان مجدد بود تا اینکه در تاریخ 5 دی 1397 حال او به وخامت کشیده شده و به مدت 43 روز در بیمارستانی در تهران بستری شد. او بعد از این دوره بخاطر شرایط آب و هوا به اصفهان آمد و با بدتر شدن مجدد حالش در تاریخ 27 فروردین 1398 در بیمارستان میلاد اصفهان بستری شد وی بعد از 27 روز بستری در این بیمارستان خاتمه در تاریخ 23 اردیبهشت 1398 و پس از تحمل شش سال بیماری در بیمارستان میلاد اصفهان درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت معصومه شاهین شهر به خاک سپرده شد. چون خانواده بهنام صفوی در شاهین شهر ساکن هستند تصمیم گرفته شد پیکر این هنرمند در شاهین شهر اصفهان به خاک سپرده شود.

ای محمد یوسفی

این هنرمند پیشکسوت و نوازنده دوتار اهل درگز در روز پنجشنبه 14 شهریور ماه درگذشت. وی متولد سال 1302 روستای تگن از توابع شهرستان درگز بود.

آی محمد یوسفی شاگرد اولیا قلی یگانه بوده و قدیمی ترین و اصیل ترین نوازندهٔ بخشی در سبک شهرستان درگز به شمار می رفت. او از معدود نوازندگانی بود که تا سن کهنسالی با تار ابریشم می نواخت که صدایی بم تر از دوتار سیمی دارد و رنگ و صوت آن متفاوت است. استاد یوسفی بیش از 60 سال به شیوهٔ بخشی های شمال خراسان خواند و دوتار نواخت و آیین های قومی و منطقه ای را زنده نگاه داشت.

میرزاد مراد

میرزا مراد عزیزی هنرمند پیشکسوت موسیقی فولکلور کردستان (متولد 1309 در روستای سورسور شهرستان کامیاران) روزدوشنبه 25 شهریور درگذشت. وی از استادان برجسته در عرصه موسیقی فولکلور بود که بیش از 70 سال در شهرها و روستاهای مناطق غرب کشور در آیین های شادی و عزای مردم به هنرنمایی پرداخت و این سنت موسیقایی را زنده نگاه داشت.

حسین دهلوی

حسین دهلوی از اسطوره های موسیقی ایران و تربیت کننده چند نسل از مفاخر موسیقی ایران روز سه شنبه 23 مهرماه درگذشت. وی در سال 1306 در تهران به دنیا آمد. او موسیقی را از پنج سالگی نزد پدرش، معزالدین دهلوی که از شاگردان علی اکبر شهنازی بود، شروع کرد و در 9 سالگی با تشویق مادرش به ساز ویولن علاقه مند شد. دهلوی در محضر ابوالحسن صبا به یادگیری ویلن پرداخت و در هنرستان عالی موسیقی نزد حسین ناصحی و هایمو تویبر آهنگسازی را فرا گرفت.

او در سال 1339 از هنرستان عالی موسیقی در رشته آهنگسازی فارغ التحصیل شد و پس از درگذشت استاد صبا در سال 1336 رهبری ارکستر شماره یک اداره هنرهای زیبا که بعداً ارکستر صبا نامیده شد به دهلوی واگذار شد. این ارکستر از زمان گشایش تلویزیون ایران در سال 1337 به صورت هفتگی در تلویزیون به اجرای برنامه پرداخت.

دهلوی در سال 1341 به ریاست هنرستان موسیقی ملی برگزیده شد و تا فروردین 1350 این سمت را عهده دار بود. او خود در دوره دوم هنرستان رشته های تئوری موسیقی ایران، تلفیق شعر و موسیقی، فرم موسیقی ایران، هارمونی و ارکستر را شخصاً آموزش می داد. در این سال، وی برای سفر دوساله مطالعاتی به آلمان و اتریش رفت.

دهلوی از سال 1356 تصنیف اپرای مانا و مانی را به مناسبت سال جهانی کودک (1979) شروع کرد. ساخت این اثر دو سال به طول انجامید که پس از انقلاب به خاطر محدودیت های استفاده از صدای خواننده زن تا به حال به اجرا درنیامده (در بخشی از اپرا، یک دزد بره یک دختر کوچک را می رباید و دخترک که صاحب بره بوده به جنگل می رود و آواز می خواند) و تنها موسیقیِ سازیِ آن در خرداد 1379 با کوشش و رهبری مایسترو علی رهبری با ارکستر فیلارمونیک اسلواکی در براتیسلاوا اجرا و ضبط شده است.

دهلوی در زمینه نوآوری در موسیقی ایرانی کوشش های زیادی کرده است. تدوین متد تمبک به وسیله او و جمعی دیگر از جمله حسین تهرانی، مصطفی پورتراب، فرهاد فخرالدینی و هوشنگ ظریف برای بهبود جایگاه تمبک در موسیقی ایرانی و آسان سازی آموزش این ساز، توجه به ساخت سنتور کروماتیک برای جبران مشکل کوک این ساز برای استفاده در ارکستر از جمله این مواردند.

حسین دهلوی، در زمینه موسیقی فیلم هم فعالیت و البته بیشتر برای فیلم های مستند، نقش مشاور و انتخاب کننده موسیقی را بر عهده داشته و در تیتراژ فیلم ها، از او به نام مستعار فریبا یاد شده است. دهلوی برای چند فیلم مستند از ابراهیم گلستان مانند یک آتش (چشم اندازها)، موج و مرجان و خارا و گنجینه های گوهر و همچنین فیلم هفده روز به اعدام اثر هوشنگ کاووسی موسیقی نوشته است.

حسین دهلوی علاوه بر ساخت و تنظیم آثار متعدد و رهبری ارکستر آثار مکتوب و مرجع مهمی در زمینه موسیقی به رشته تحریر درآورد. پیوند شعر و موسیقی آوازی از بارزترین آثار اوست که حاصل بیش از 40 سال تجربه وی در تلفیق موسیقی با شعر است.

آخرین کوشش دهلوی در زمینه کارهای جمعی موسیقی ملی، پایه گذاری ارکستر مضرابی است که با همکاری 66 نفر از نوازندگان سازهای مضرابی ایرانی تشکیل شد و در سال 1372 روی صحنه رفت.

تورج شعبانخانی

تورج شعبانخانی موسیقیدان پیشکسوت، پس تحمل مدتی درگیری بابیماری ریوی در حالی که در کما بود، روز دوشنبه 18 آذردرگذشت. وی فعالیت حرفه ای موسیقی خود را با موسیقی متن و آهنگسازی فیلم آدمک و معرفی فریدون فروغی شروع کرد وی با بسیاری از هنرمندان موسیقی ایرانی نیز همکاری داشته است

این هنرمند بعد از انقلاب به همراه تعداد معدودی از خوانندگان و هنرمندان در ایران ماند و در این سال ها ضمن آهنگسازی برای خوانندگان قدیمی، با هنرمندان بسیاری نظیر رضا آریایی، ناصر عبداللهی و محمدرضا عیوضی همکاری داشته است. وی متولد 1329 بود که ترانه بهار بهار یکی از آثار ماندگار این هنرمند به حساب می آید.

فرود گرگین پور

این هنرمند پیشکسوت موسیقی قشقایی روز سه شنبه 10 دی در گذشت. فرود گرگین پور برادر فرهاد گرگین پور و خواهر زاده محمد بهمن بیگی از نوازندگان نامی ایل قشقایی است. وی از کودکی با نوازندگی آکاردئون یادگیری موسیقی را شروع کرد و در سال 1342 برای اعتلای کار خویش از کلاس های نورعلی برومند، حبیب الله بدیعی، علی تجویدی و علی اصغر بهاری بهره برد. سال 1354 تحصیلات موسیقی در دانشگاه تهران را به خاتمه رساند و از همان سال به تشویق نورعلی برومند به نواختن ساز کمانچه پرداخت. از آثار وی می توان ترکمن صحرا، هجران، کوراغلو و مجموعه موسیقی قشقایی را نام برد.

مراسم بزرگداشتی برای وی نهم بهمن گذشته با حضور افرادی چون حسین علیزاده، محمود دولت آبادی، جواد مجابی و حسین الهی قمشه ای در فرهنگسرای نیاوران تهران برگزار گشت.

حسین اصلانی

این هنرمند اصالتا گیلانی روز چهارشنبه 9 بهمن در آمریکا درگذشت. حسین اصلانی در سال 1315 در روستای شاقاجی رشت، در خانواده ای سرشناس به دنیا آمد اما بسیار زود پدرش را از دست داد و سال های کودکی را با مسائل خانوادگی حاصل از این مصیبت به سختی گذراند. وی پس ازگذراندن مقطع ابتدایی در سال 1332 ناگزیر به تهران مهاجرت کرد و برای تأمین معاش به شغل های مختلفی روی آورد.

او که خودآموز نواختن آکاردئون را تجربه کرده بود در همان سال ها توانست طی تحصیل در مقطع متوسطه به تمرین های شبانه نوازندگی پیانو در هنرستان موسیقی بپردازد. این کوشش ها خاتمه سبب شد در سال 1336 به هنرستان موسیقی در رشته موسیقی کلاسیک راه یابد و از محضر استادانی چون خانم تاتیانا خاراتیان در نوازندگی پیانو، فریدون فرزانه برای تئوری و سلفژ و هوشنگ پایدار در دروس هامونی، ارکستراسیون و آهنگ سازی بهره ببرد.

حسین اصلانی در سال 1340 به عنوان آهنگساز، تنظیم کننده و پیانیست در رادیو و تلویزیون ملی ایران مشغول به کار شد و برای بسیاری از خوانندگان و آهنگسازان صاحب نام از جمله محمد نوری، محمد سریر، فریدون شهبازیان قطعاتی را تنظیم نمود و در کنار آهنگسازی بطور پیوسته به تدریس و آموزش موسیقی مشغول شد. وی یکم فروردین 1351 با مهاجرت به آمریکا تحصیلات خود را تا مقطع کارشناسی ارشد رشته آهنگسازی موسیقی معاصر و ارکستراسیون نزد اساتیدی همچون پروفسور دیری جان مایزل و پروفسور جول توم در دانشگاه پرچس سونی درس آموخت.

اصلانی با کوشش در امر آموزش موسیقی در رشته پیانو و آهنگسازی توانست، تأثیر مطلوبی بر شهر محل اقامت یعنی نیویورک خود بگذارد و شاگردان بسیاری را پرورش دهد که بسیاری از آنها به چهره های پیروز موسیقی در آمریکا بدل شده اند. او علاوه بر چیره دستی در هنر موسیقی شخصیتی فروتن، میهن دوست و با محبت بود که احداث دو باب مدرسه در مقطع راهنمایی و دبیرستان در روستای زادگاهش به یاد مادرش، نمونه ای از این عشق به سرزمینش است.

تاثیر موسیقی محلی ایران، خاطرات کودکی و نوجوانی و نوستالژی وی نسبت به آثار موسیقی پاپ خودش و تحقیق گسترده بر روی آهنگسازانی چون چارلز آیوز، بلا بارتوک، ایگور استراوینسکی، آرون کاپلند، لئونارد برنشتاین و هوشنگ پایدار و دیگر اساتیدی که ایشان علم موسیقی را نزد ایشان فرا گرفتند، همچنین ویژگی های موسیقی معاصر با خصوصیاتی پیشرو و درعین حال، اصیل و ریشه دار، از آثار حسین اصلانی، خصوصیاتی چندوجهی و منحصر به فرد ساخته بود.

هوشنگ ظریف

هوشنگ ظریف نوازنده پیشکسوت و استاد نام آشنای تار پس از مدت ها بیماری، شنبه 17 اسفند، بر اثر ایست قلبی دار فانی را وداع گفت. ظریف 16 آذر 1317 در تهران به دنیا آمد. پس از خاتمه دوره ابتدایی وارد هنرستان موسیقی شد و از حضور اساتیدی چون موسی معروفی، روح الله خالقی، جواد معروفی و حسین تهرانی بهره مند شد.

وی در دورهٔ عالی هنرکدهٔ موسیقی از محضر استاد علی اکبرخان شهنازی برای فراگیری ردیف بهره مند شد. وی از سال 1342 به مدت 17 سال به تدریس تار در هنرستان موسیقی پرداخت و از جمله شاگردان وی می توان به حسین علیزاده، داریوش طلایی و ارشد طهماسبی اشاره کرد.

این هنرمند نوازنده تار، ردیف دان و مدرس موسیقی سال ها، سولیست (تکنواز) تار در ارکسترهای متعدد وابسته به وزارت فرهنگ بود و در اجرای برنامه های موسیقی ارکسترهای مزبور در سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران همکاری داشت؛ او اجراهای متعددی با گروه استاد فرامرز پایور داشته و با این گروه در کشورهای اروپایی و آسیایی زیادی به اجرای موسیقی ایرانی پرداخته است.

از دیگر فعالیت های او می توان به نوازندگی تار در برنامه های موسیقی ملی ایران در رادیو تلویزیون ایران به مدت 20 سال، اجرای برنامه های موسیقی اصیل و سنتی ایران در شهرهای مختلف ایران و کشورهای جهان از جمله آمریکا، شوروی، کانادا، ژاپن، فرانسه، انگلیس، آلمان غربی، ایتالیا، مصر، تونس، مراکش، الجزایر، هندوستان، پاکستان، ترکیه و تمام کشورهای اروپای شرقی همراه با ارکسترهای موسیقی سنتی وابسته به وزارت فرهنگ و هنر سابق اشاره کرد

نت نگاری و ویرایش چهار کتاب درباره استاد لطف الله مجد، جلیل شهناز و فرهنگ شریف و ابراهیم سرخوش، مجموعه های صوتی تکنوازی های استاد از جمله دشتی و اصفهان، همنوازی با استاد فرامرز پایور در آثار متعدد وی، اجرای گوشه هایی از ردیف موسی خان معروفی به کوشش کامبیز روشن روان، کتاب دستور مقدماتی تار، کتاب اول و دوم هنرستان از جمله آثار این هنرمند است.

حسین تهران تاش

یکی از قدیمی ترین نوازندگان کلارینت (قره نی) ایران 25 اسفند درگذشت. عباس تهرانی تاش متولد 1307 از همان دوران کودکی و تحصیلات ابتدایی به یادگیری موسیقی و نواختن فلوت پرداخت، ولی تحصیل موسیقی را ابتدا در حضور مین باشیان (افسر موزیک نظام) و با همراهی چنگیز عسکرپور (نوازنده فلوت و سازهای بادی) شروع کرد. او در هنرستان عالی موسیقی ثبت نام کرد. در آنجا ابتدا کلارینت را از هنرآموزی اتریشی یاد گرفت اما چون او موسیقی کلاسیک تدریس می کرد، بلافاصله نزد حسینعلی وزیری تبار، ردیف های موسیقی ایرانی را نیز فرا گرفت.

تهرانتاش پس از تأسیس رادیو همکاری خود را با این رسانه شروع کرد. او کار نوازندگی خود را در ارکستر بزرگ مهدی خالدی و همچنین ارکستر برادران نورین دنبال کرد و سپس به ارکسترهای علی محمّد نامداری و شاپور نیاکان پیوست. او همچنین با ارکستر شماره 3 به سرپرستی حسین شهبازیان و نیز ارکستر شما و رادیو به سرپرستی ناصر زرآبادی همکاری بسیاری داشته و پس از تشکیل برنامه گلها به همت داود پیرنیا به گروه نوازندگان این برنامه نیز پیوست.