تور یونان ارزان: موزه آکروپولیس؛ گشت و گذار در یونان باستان (قسمت دوم) - مجله تار و سه تار

سفر با تور یونان ارزان را از دست ندهید و از نزدیک با سرزمین اسطوره های باستانی آشنا شوید و شهرهای سانتورینی، آتن و میکونوس را ببینید.

در این مقاله به معرفی نمایشگاه های دائمی مختلف در موزه آکروپولیس آتن در یونان، اشیا و تاریخچه آن ها خواهیم پرداخت. موزه آکروپولیس با نمایشگاه دامنه های آکروپولیس شروع شده و سپس به نمایشگاه پارتنون راه خواهد یافت. پس از آن، آثار به جای مانده از معابدی مانند معبد آتنا نایک و معبد آرتمیس در معرض دید عموم قرار داده شده است.

نمایشگاه دامنه های آکروپولیس

اولین مجموعه در این بخش، پشت لابی طبقه اول واقع شده است. نمایشگاهی وسیع با زمینی از شیشه که تکه های یافت شده از دامنه های آکروپولیس در آن قرار گرفته اند. به وسیله شیشه شفاف کار شده بر زمین این موزه که در بعضی قسمت ها استفاده شده است، چشم انداز ای از حفاری های باستان شناسی در زیر پای بازدیدنماینده قابل مشاهده است و در امتداد آن می توان آکروپولیس باستانی را مشاهده کرد.

این گالری علاوه بر تکه های محراب هایی که در دامنه های آکروپولیس کشف شده اند، وسایلی را که آتنی ها در زندگی روزمره خود در تمام دوران ها از آن ها استفاده می کردند را نیز در خود جای داده است. در قسمت سمت چپ، قسمت های کلیدی معابد به نمایش در آمده اند. در قسمت سمت راست، تکه های کوچک تر معابد و سکونتگاه ها که در دامنه تپه قرار داشتند، نگهداری می شوند. در دوران باستان، مکانی به نام دامنه های سنگ مقدس در فاصله بین شهر و معروف ترین معبد مقدس قرار داشت؛ که فرقه های رسمی و معروف به همراه معابد بزرگ و کوچک، در کنار خانه های شخصی، در آن قرار داشتند.

جایگا ه های مقدس

دامنه ها، غارها و فلات های تپه آکروپولیس، جایگاه خدایان، قهرمانان و الهه های مورد پرستش بوده، که دو عدد از مهم ترین پرستشگاه های شهر، دیونیزوس و آسکلپیوس در دامنه شمالی قرار داشته است. تعدادی معبد کوچک تر، اما همچنان مهم نیز در این بخش واقع شده است. معبد دیونیزوس جایگاه برگزاری مهم ترین جشن شهر در فصل بهار بود. در راستای برگزاری همین جشن بود که تئاتر متولد شده و اولین نمایشنامه ها اجرا شدند. معبد آسکلیپوس، خدای درمان نیز در قسمت جنوبی دامنه آکروپولیس یافت شده است. در این مکان علاوه بر معبد، جایگاهی وجود داشت که بیماران در آنجا دراز کشیده و منتظر می ماندند تا خدا در رویاهایشان پدیدار شده و آن ها را شفا دهد. یافت شدن آثار بسیار، اغلب به صورت تصاویر اعضای بدن که به وسیله خداوند شفا یافته است، نشان از اهمیت این خدا در نزد آتنی های باستان دارد.

به فاصله کمی از معبد آسکلیپوس، معبدی کوچک و روباز وجود دارد که به الهه ازدواج و مراسم عروسی تقدیم شده است. آتنی ها نذورات خود از جمله شیشه های عطر، لوازش آرایشی و جعبه جواهرات، مجسمه و پلاک های رنگی را در آنجا قرار داده و فضا را با هر چیزی که در ازدواج آن موقع رایج بود، مزین می کردند.

سکونتگاه ها

در میان معابد یا کمی پایین تر از آن، حفاری های باستان شناسی بارقه هایی از تمدن شهرنشینی آتن را کشف نموده و آثاری از زندگی روزمره را از دوران نوسنگی (حدود 3000 قبل از میلاد) تا اواخر عهد باستان (قرن ششم میلادی) را یافتند. خانه ها، کارگاه ها، جاده ها، میدان ها، چاه ها و مخازن در کنار هزاران شی ای که به وسیله مردم محلی از عهد باستان به جای مانده بود، اطلاعاتی را درباره گذشته در اختیار ما قرار می دهند. در حالی که اغلب وسایل یافت شده از جنس رس هستند، اشیایی از جنس ّ های دیگر نابود شده و با ارزش ترین آن ها نیز غارت شده اند. ظرف های یافت شده شامل اسباب بازی بچه ها، لوازم آرایشی و جعبه جواهرات، بطری عطر، ظروف آشپزی و غیره است.

نمایشگاه آکروپولیس باستان

دوره آرکائیک به دوره ای می گویند که از قرن هفتم پیش از میلاد شروع شده و تا خاتمه جنگ پارسی ها در 480 قبل از میلاد ادامه دارد. این دوره با پیشرفت دولت شهر و تغییر از اشرافیت به استبداد و در نهایت دموکراسی و بعلاوه با دستاوردهای بزرگ در اقتصاد، هنر و زندگی و فلسفه شناخته می گردد.

در نمایشگاه آرکائیک آکروپولیس، بازدیدنمایندگان این فرصت را دارند تا برای نخستین بار این نمایشگاه را در همه ابعاد و به صورت سه بعدی مشاهده نمایند. به لطف تغییر نور طبیعی، بازدیدنمایندگان می توانند جزئیات ظریف و ریز مجسمه ها را کشف نموده و در نهایت برترین نقطه ای را برای مشاهده نمایشگاه انتخاب نمایند.

در قسمت جنوبی گالری، مجسمه زن جوان (کورای)، اسب سواران و بسیاری مجسمه های دیگر، تصویری مناسب را از آکروپولیس در دوران آرکائیک به دست می دهد.

معبد باستان

نمایشگاه آرکائیک آکروپولیس بخش بزرگی از مجسمه های معماری مربوط به کتیبه Gigantomachy (جنگ بین خدایان و غول ها) را به نمایش گذاشته است، که دومین معبد قدیمی خدای آتنا را تزیین نموده بودند. گفته می گردد که این معبد ساختمانی قدیمی تر (570 پیش از میلاد)، شامل مجسمه های جفتی داشته است که در حال حاضردر هکاتومپدون واقع شده است، در حالی که مجسمه های مرمرین آن بازسازی شده اند. هر چند، محتمل است که معبد ساخته شده باشد و مجسمه های تزئینی اش را در اواخر دهه قرن 6 پیش از میلاد به آن اهدا نموده باشد. ترکیبات نقش این کتیبه از میزان انسانی بزرگتر بوده و روی مرمر کار شده است.

هکاتومپدون

اولین ساختمان در آکروپولیس، هکاتومپدون یا هکاتومپدوسنئوس، به معنی 100 فیت طول (30.48 متر) نام دارد. به نظر می رسد که بعدها، پارتنون کلاسیک در جای این معبد قرار گرفته است. قطعات مجسمه های جفت هکتامپدون که در جنوب و شرق پارتنون تعیین بوده اند، نشان می دهد که این معبد به سبک دوریک ساخته شده است.

در این بخش، مجسمه شیر ماده ای واقع شده است که به علت حکاکی های برجسته و میزان بزرگش معروف است. این مجسمه یک شیر ماده را با دمی بیش از حد پر مو نشان می دهد که روی پای عقبش بلند شده و گوساله ای را از هم می درد. اعتقاد بر این است که این شیر قسمت شرقی معبد را تزئین نموده است. دو ترکیبی که به قسمت غربی تعلق دارند، یکی در سمت چپ، هرکول روی زانوی راستش در حال جنگ با تریتون، موجودی با بالاتنه مرد و پایین تنه و دم هیولای دریایی، و در گروه سمت راست، هیولاهای سه تنه، موجودی مرکب از سه مرد که در کمر ترکیب شده اند، هستند. در این ترکیب، هر بدن یک جسم را در دست چپش نگاه داشته که به ترتیب آب، آتش، و یک پرنده (نمادی از هوا) هستند.

نذورات

از زمان حکومت پیسی استراتوس، نذوراتی که به نشانه تقوا، تمکن مالی و پیشرفت های هنرمندانه به خدایان تقدیم می شدند، در معبد آکروپولیس قرار می گرفتند. مهم ترین نذورات شامل مجسمه هایی بودند که برای رضایت خدایان ساخته می شدند. این نذورات از طرف یونانیان باستان برای تشکر از خدایان به خاطر برآورده کردن یک دعا و غالبا شامل یک دهم از درآمدشان یا اولین برداشت محصول می شد.

نوع، جنس و میزان نذورات به دوره زمانی، شرایط اجتماعی و شرایط مالی دهه باز می گشت. در آکروپولیس، مجسمه ها و دیگر نذورات گران قیمت به وسیله خانواده های اشراف و متخصصان ثروتمند، کارگران و بعلاوه زنان، مانند زنان شستشوگر یا نانوا سفارش داده می شد.

شاخص ترین نذورات به معبد آتنا در آکروپولیس شامل کورای، مجسمه مرمرین زن جوان بوده که در میزان های مختلف ساخته شده اند؛ اما همگی دارای یک حالت خاص و بدنی خشک هستند.

نمایشگاه پارتنون

در مرکز نمایشگاه پارتنون در طبقه سوم، بازدیدنمایندگان می توانند یک ویدئو درباره معبد پارتنون و مجسمه های تزئینی یادبودی آن را مشاهده نمایند. در همان قسمت، کتیبه های مرمرین باستانی وجود دارد که هزینه دقیق معابد پارتنون و مجسمه آتنا را محاسبه می نماید. بعلاوه، بازدیدنمایندگان با نحوه ساز و کار سیستم دموکراتیک در قرن پنجم پیش از میلاد آشنا می شوند.

نصب کتیبه پارتنون بر مرکز مستطیل شکل که دقیقا شکل پارتنون اصلی را تداعی می نماید، امکان مشاهده جامع جزئیات کتیبه را به دست می دهد. داستان روایت شده به وسیله این کتیبه با ترکیب قطعات اصلی کتیبه و کپی قطعاتی که در موزه های خارج از کشور مثل موزه بریتانیا و موزه لوور وجود دارد، بازگو می گردد.

متوپ ها

متوپ ها که شامل 92 مربع هستند، اولین بخش ساختمان بودند که مجسمه هایشان نصب می شد؛ و هر کدام به تنهایی نمایانگر یک صحنه، عموما با دو شخصیت هستند. موضوع این صحنه ها از جنگ های اساطیری یا پیروزی یونانیان بر پارسیان گرفته شده است. قسمت شرقی نمایانگر جنگ خدایان المپیایی در برابر غول ها، که سعی بر سرنگونی نظم حاکم بر کوه المپوس را داشتند (Gigantomachy)؛ و قسمت غربی نمایانگر جنگ جوانان آتنی در برابر آمازونی ها، کسانی که آکروپولیس را تهدید کردند، است (Amazonomachy)؛ قسمت جنوبی درباره جنگ جوانان تسالانی در برابر قنطورسی ها است، کسانی که سعی کردند زنان شان را در یک مراسم عروسی بدزدند (Centauromachy)؛ و قسمت شمالی غارتگری تروی را به نمایش گذاشته است (Iliou Persis).

کتیبه

در مقایسه با موضوعات اسطوره ای متوپ ها و سایر نقش برجسته ها، در کتیبه پارتنون، فدیاس جشن بزرگ پاناتنایا، بزرگترین جشن شهر که به افتخار خدای آتنا برگزار می گردد، را به نمایش گذارد. این جشن که هر چهار سال یک بار برگزار می شد، 12 روز به طول می انجامید و شامل آیین پرستش، قربانی و مسابقات ورزشی و موسیقی بود. این جشن در روز 28 ماه هکاتومبایون در قلب تابستان و روز تولد آتنا برگزار می شد و در این روز، صفی برای تقدیم نذورات به سمت معبد آتنا پیش می رفت که این صف 160 متر از مجسمه های تزئینی کتیبه معبد پارتنون را تشکیل داده است.

این کتیبه شامل 115 بلوک است که 160 متر طول و 1.02 متر ارتفاع دارد. حدود 378 بدن انسان و خدا و بیش از 200 حیوان، بیشتر اسب، در این صف آرایی به نمایش در آمده اند. گروه اسب ها و ارابه ها بیشترین فضای این کتیبه را اشغال نموده اند. صفوف مربوط به قربانی، با گروه حیوانات و مردان و زنانی که وسیله های حمل مراسم و نذورات را در پی می کشند پس از آن به نمایش در آمده است. این صف آرایی شامل تقدیم لباس مخصوص به مجسمه خدای دینی است؛ در حالی که 12 خدای دیگر کوه المپیا در سمت راست و چپ نشسته اند.

از کل کتیبه ای که امروزه به جای مانده است، تنها 50 متر در موزه آکروپولیس واقع شده است. 80 متر در موزه بریتانیا، یک بلوک در موزه لوور و قطعات دیگر در موزه پالرمو، واتیکان، وین، مونیخ و کپنهاگ واقع قرار دارند.

بنای یادبود

زمانی که سنگ مقدس از ویرانی های پس از جنگ پارسی ها پاک شد، آتنی ها به سرعت ویرانی های معبد آتنا را تعمیر نموده و به پرستش پرداختند. معبد نو تا اواسط قرن 5 پیش از میلاد در آکروپولیس ساخته نشد؛ اما طرح نو در 447 پیش از میلاد شروع شد. ساخت معبد آتنا 15 سال به طول انجامید و برای ساخت آن از برترین معماران و مجسمه سازان یونان استفاده شد . فدیاس شخصا مجسمه مسلح خدا را برای این معبد از جنس طلا و عاج ساخت و به عنوان تزئین داخلی استفاده کرد. معبد پارتنون از سنگ مرمر ساخته شده و با فلزات و رنگ تزئین شده بود.

پدیمنت ها

پدیمنت ها، فضاهای مثلثی شکل نزدیک سقف در انتهای هر معبد بودند، که مجسمه هایشان در آخرین مرحله ساخت ساختمان نصب می شد (437-432 قبل از میلاد). پدیمنت ها اغلب شامل مجسمه های بزرگ الجثه و با موضوعات اساطیر آتیک بودند.

پدیمنت شرقی در بالای ورودی معبد نمایشگر تولد خدای آتنا از سر پدرش زئوس، در حضور دیگر خدایان المپیک است. پدیمنت غربی نزاع بین آتنا و پوزیدون برای به دستگیری سرزمین آتیکا را نشان می دهد، که به پیروزی آتنا منجر شد.