فرزندان یزدگرد در چین - مجله تار و سه تار

با تور چین سفری خاطره انگیز را تجربه کنید.

به گزارش گروه رسانه ها خبرنگاران، اعراب در جنگ های سرنوشت ساز قادسیه (636 میلادی) و نهاوند (642 میلادی)، ساسانیان (224 ـ 651 میلادی) را شکست دادند. پس از این رویدادها یزدگرد همانند داریوش سوم در برابر اسکندر، روی به خراسان نهاد. یزدگرد در 638 میلادی گروهی را به رهبری یک مرزبان به چین فرستاد تا از آن امپراتوری یاری بگیرد. در میان این گروه دو پسر و سه دختر یزدگرد نیز بودند. در 647 میلادی بار دیگر نماینده ای به نام الوپن (alopen) را که یک مسیحی بود رهسپار چین کرد، اما سفر این دو نماینده هیچ دستاوردی نداشت. تا آن که در 651 میلادی سربازان ماهوی (ابو براز) مرزبان مرو، یزدگرد را در مرو کشته و جسد او را در رودخانه انداختند. به همین دلیل تا سال ها لقب خدات کشان بر بازماندگان ماهوی بر جا ماند.

از دختران یزدگرد؛ ادرگ، شهربانو (یا شاهین) و مردآوند آگاهی درستی در دست نیست؛ به نظر می رسد تنها یکی از این دختران زنده ماند که با حمله اعراب به ناچار پنهان شد، درباره شهر بانو البته در بعضی روایات اسلامی سخنی در خصوص ازدواج او با حسین بن علی(ع) مطرح شده که موافقان و مخالفانی دارد، اما از پسران او؛ وهرام و پیروز آگاهی هایی بر جا مانده است.

پیروز (piru-szu) در 658 میلادی از فغفور چین به نام کائو تسونگ (یکی از امپراتوران سلسله تانگ) یاری خواست، اما امپراتور به بهانه دوری راه از یاری به او خودداری کرد. تا آن که امپراتوری چین در 658 میلادی ترک ها را شکست داد و در 661 میلادی فرمانروایی سرزمینی به نام تزی کیک به پایتختی تسی لینگ یا چی لینگ یا همان زرنگ را که در ناحیه سیستان بود به او سپرد. پیروز از 658 تا 663 در زرنگ اقامت داشت با حمله اعراب مسلمان انتها چاره ای جز گریز نیافت و در 675 میلادی به دربار چین بازگشت. در 677 میلادی در شهر شینجان نیایشگاهی مسیحی به نام پارسی را ساخت که در 844 میلادی که امپراتوری چین همه نیایشگاه ها را خراب کرد، این نیایشگاه نیز تخریب شد. پیروز در 672 یا 678 یا 679 میلادی درگذشت. تندیس او در جلوی آرامگاه گازُنگ امپراتور چین است و در پشت آن این سنگ نبشته وجود دارد: پیروز شاه پارس (ایران)؛ ژنرال گارد جنگی راست و سپهبد پارس (ایران).

نرسی (niniash) پسر پیروز در 679 میلادی همراه گروهی سرباز برای آزاد ساختن ایرانشهر به غرب رفت و در تخارستان به مدت 30 سال با اعراب جنگید. در 687 میلادی در زمان عبدالملک مروان نیز تلاش هایی کرد، اما نافرجام ماند. به این ترتیب در 708 یا 709 میلادی در زمان فرمانروایی چن لونگ به دربار چین بازگشت و لقب ژنرال گارد چپ را دریافت کرد و در همین سال درگذشت. تندیس او در همان جایی است که تندیس پدرش است.

پشنگ (pushan huo) پسر نرسی در 722 میلادی خود را پادشاه ایران نامید و به نظر می رسد تلاش هایی برای بازپس گیری ایران انجام داد. از او آگاهی بیشتری در دست نیست.

از وهرام (aluohan) پسر دیگر یزدگرد سوم نیز در کتاب های چینی نام برده شده است. او کوشید با امپراتوری بیزانس بر ضد اعراب همکاری کند. در چین ساختمان های بسیار ساخت. فغفور چین او را در میان سال های 656 و 660 میلادی به غرب فرستاد تا برای بازپس گیری ایران تلاش کند. از نتیجه کار وی در این زمینه آگاهی نداریم. او نیز لقب ژنرال گارد راست را یافت و در 710 میلادی درگذشت. در بندهشن به بهرام ورجاوند که همان وهرام پسر یزدگرد باشد اشاره و این چامه درباره او سروده شده است:

کی باشد که پیکی آید از هندوستان

کی {گوید}: آمد آن شه بهرام از دودمان کیان،

که {او را} است پیل هزار، برافراز سران {شان} هست پیلبان،

که آراسته درفش دارد به آئین خسروان.

پیش لشکر برند به سپاهسالاران:

مردی چیک باید کردن زرک ترجمان

که گردد، بگوید به هندوان

که ما چه دیدیم از دشت تاژیکان.

با یکی گروه دین نزار کردند

و بکشتند شاهنشاه ما و هر که آزاده{بود} ایشان.

چون دیوان دین دارند، چون سگ خورند نان.

بستدند پادشائی را از خسروان

نه به هنر، نه به مردمی، بل به افسوس و ریشخند بستدند.

گیرند به ستم از مردمان

زن و خواسته های شیرین، باغ و بوستان.

جزیه بر نهادند، بخش کردند بر سران.

با ستم خواستند باج گران.

بنگر که چند بد افکند آن دروغ بدین دنیا،

که نیست بدتر از وی اندر(؟) دنیا.

از ما بیاید آن شه بهرام ورجاوند از دوده کیان

{تا} بیاوریم کین تاژیکان

چونان رستم{که} آورد کین سیاوشان.

مزگت ها فرو هلیم، بنشانیم آتشان.

بتکده ها برکنیم و پاک کنیم از دنیا،

تا شکسته شوند دروج زادگان از این دنیا.

خسرو (juluo) فرزند وهرام در 728 یا 729 میلادی خود را پادشاه ایران خواند و با یاری ترکان به ایران حمله کرد ولی نتوانست اعراب را شکست دهد. در سال 730 یا 731 میلادی به پایتخت چین بازگشت. درباره واپسین بازمانده خاندان یزدگرد که نام او را نمی دانیم و شاید همان خسرو باشد تنها می دانیم که در 732 میلادی یک کشیش نستوری به نام کی لی را به نمایندگی رهسپار دربار چین کرد.

منابع و مآخذ:

ـ بهار، مهرداد، پژوهشی در اساطیر ایران (پاره نخست و پاره دوم)، چ 5، تهران: انتشارات آگه، پاییز 1384.

ـ پیرنیا، حسن و عباس اقبال آشتیانی، تاریخ ایران، چ 2، تهران: انتشارات میلاد، 1385.

ـ چوکسی، جمشید گرشاسب، ستیز و سازش: زرتشتیان مغلوب و مسلمانان غالب در جامعه ایران نخستین سده های اسلامی، ترجمه نادر میرسعیدی ، چ 2، تهران: انتشارات ققنوس، 1382.

ـ دریایی، تورج. سقوط ساسانیان: فاتحان خارجی، مقاومت داخلی و تصویر انتها دنیا، ترجمه: منصوره اتحادیه و فرحناز امیرخانی، ویراستار روزبه زرین کوب، چ 2، تهران: نشر تاریخ ایران، تابستان 1383.

ـ دریایی، تورج، شاهنشاهی ساسانی، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران: انتشارات ققنوس، 1383.

ـ دریایی، تورج، خاندان ساسان در تبعید، بخارا، ش 43، مرداد و شهریور 84.

ـ شهمردان، موبد رشید، تاریخ زرتشتیان پس از ساسانیان، تهران: راستی، 1360.

ـ کریستین سن، آرتور، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، چ 5، تهران: انتشارات صدای معاصر، 1385.

ـ هوار، کلمان، ایران و تمدن ایرانی، ترجمه حسن انوشه، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1363.

منبع: جام جم

بازگشت به صفحه سایر رسانه ها