لوور به مشهد نرفت چون اسپانسر پیدا نکردیم، حریف این تعداد از آثار تاریخی موجود در کشور نیستیم - مجله تار و سه تار

به گزارش خبرنگاران به نقل از ایلنا، مونسان با حضور در این خبرگزاری با اشاره به آنکه درحوزه میراث فرهنگی از نقدها و خبرهایی که توسط خبرنگاران منتشر می شود، بسیار بهره می بریم، گفت: حتا اخباری که در فضای مجازی بدستم می رسد سریعا برای معاون میراث فرهنی ارسال می کنم تا مورد آنالیز قرار دهد و ایشان هم سریعا به آن عمل می نماید و آن را مورد توجه قرار می دهد. در ادامه مشروح این مصاحبه را می خوانید.

چندی پیش شاهد به نمایش گذاشته شدن 56 تاریخی موزه لوور پاریس در موزه ملی ایران بودیم. به گفته مسئولان میراث فرهنگی، قرار بود این آثار برای نمایش در موزه خراسان بزرگ نیز آماده شوند که این امر محقق نشد. چرا آثار موزه لوور به مشهد نرفت؟.

مدتی قبل، بازدیدی از موزه مشهد داشتم و دیدم موزه بزرگ و خوبی است اما آنچنان که باید معرفی نشده است؛ از این رو به ذهنم رسید که وقتی موزه ملی ایران توانست چنین جریانی ایجاد کند، اگر بتوانیم زمانی را تمدید کنیم و اشیاء موزه لوور را به مشهد ببریم، نه تنها منطقه ای دیگر از کشور از این امر منتفع می شود و مردم می توانند از چنین آثاری دیدن نمایند بلکه موزه مشهد نیز به خوبی معرفی خواهد شد. مسئولان موزه لوور نیز در ابتدای امر موافقت اولیه خود را اعلام نموده بودند و فقط درخواست داشتند که بتوانند مسائل امنیتی را مورد آنالیز قرار دهند.

در برگزاری موزه لوور در تهران، تمام هزینه ها توسط حامی اقتصادی پرداخت شد چراکه ما توان پرداخت آن را نداشتیم. برای برگزاری نمایشگاه لوور در مشهد، این اسپانسر را برای جابه جایی و برگزاری و پرداخت هزینه بیمه نداشتیم. درواقع در فاصله زمانی کوتاهی که بین اتمام موزه لوور تهران و مشهد بود، نتوانستیم اسپانسر موردنظر را پیدا کنیم.

باتوجه به اعمال تحریم ها، از این پس برگزاری نمایشگاه ها در عرصه میراث فرهنگی و به نمایش گذاشتن آثار تاریخی چگونه رقم خواهد خورد.؟

هم اکنون چند کشور اروپایی همانند هلند پیشنهاد برگزاری نمایشگاه آثار تاریخی ایران را دارند. کوشش ما برآن است تا تدابیری بیاندیشیم که از این پس نمایشگاه های پایاپای با کشورهای مختلف داشته باشیم. به این معنا که در گذشته نمایشگاه ها به صورت رفت و برگشت بود اما از این پس به صورت پایاپای خواهد بود و اگر نمایشگاهی از آثار تاریخی ما در کشوری برگزار شود قصد داریم نمایشگاهی از آثار تاریخی آنها نیز در ایران داشته باشیم البته کار سختی است اما حداکثر کوشش خود را خواهیم کرد.

درحال حاضر شرایط بسیاری از آثار و محوطه های تاریخی وخیم است. آمار تخریب ها بالا رفته و از دیگر سو، ادارات و نهادهای مختلف از آب و فاضلاب گرفته تا برق و گاز و ... به بهانه های مختلف وارد عرصه و حریم آثار تاریخی می شوند. حفاری های غیرمجاز و قاچاق اشیای تاریخی هم همیشه بوده و هست. تدبیر شما برای ساماندهی اوضاع چیست؟

کشور ما پهناور است و در هر نقطه ای که قدم بگذاریم شاهد تعداد زیادی از آثار تاریخی هستیم. اگرچه امکانات ما محدود است اما هر اندازه هم امکانات در اختیار داشته باشیم؛ حریف این تعداد از آثار تاریخی موجود در کشور نخواهیم شد که بتوانیم از تمام آثار تاریخی پایش و حفاظت کنیم. بنابراین بهترین راه آن است که مردم نیز پای کار بیایند و مشارکت مردمی را در حفاظت از میراث فرهنگی داشته باشیم. انصافا در این مدت شاهد همکاری بسیار خوب مردم در این خصوص بوده ایم و حجم عملیات تخریب و آسیب زدن به بناهای تاریخی بسیار کم شده و مردم و به ویژه خبرنگاران، تبدیل به حافظان میراث فرهنگی شده اند.

در مقابل بخشی از این تخریب ها هم چاره ای نداریم چراکه در مقابل این حجم از آثار تاریخی نمی توانیم به همه جا اشراف داشته باشیم. البته حجم تخریب ها بالا نیست و به اندازه ای نیست که شما نگران هستید. در مکان هایی یگان حفاظت میراث فرهنگی پاسداشت می نمایند و مراقب هستند. در مکان هایی نیز شاهد همکاری مردم هستیم. به طور مثال می توان به یزد اشاره داشت. در هر کوچه یزد شاهد یک بنای تاریخی هستیم. اگر مردم برای حفاظت از آن همکاری ننمایند هر تعداد نیرو برای نگهبانی از این آثار بگذاریم، کافی نخواهد بود. اکنون شرایط حفاظت از آثار تاریخی یزد به گونه ای شده که مردم یزد تخریبی انجام نمی دهند و خودشان حافظ میراث فرهنگی شده اند. اگر می خواستیم از روش های سلبی استفاده کنیم قطعا به این نقطه نمی رسیدیم که مشارکت مردم را در حفظ میراث فرهنگی داشته باشیم.

ما روش بهره گیری از مشارکت مردم در حفظ میراث فرهنگی را درخصوص پاسارگاد، تخت جمشید و سایر بناهای تاریخی نیز اجرایی خواهیم کرد و قصد داریم از این مهم برای کسب درآمد و اشتغالزایی استفاده کنیم. به جای آنکه به مردم بگوییم با ثبت خانه تاریخی در فهرست میراث ملی دیگر نمی توانند به آن دست بزنند و حق انجام هیچ کاری را در آن ندارند، شرایطی را ایجاد کردیم تا بتوانند با مشارکت در مرمت از ملک بهره برداری نمایند و درصدد کسب درآمد برآیند. امروزه شاهد کارنمودهای جدید بناهای تاریخی در قالب اقامتگاه، رستوران، سفره خانه سنتی و ... هستیم. در چنین شرایطی نه تنها اشتغال فراوری شده و درآمدزایی دارد بلکه دغدغه های حفاظت از میراث فرهنگی نیز محقق شده است. هرچه بیشتر باید مشارکت مردم را افزایش دهیم. یگان حفاظت باید حواسش به حفاری ها و کاوش های غیرمجاز باشد.

چندی پیش اخباری مبنی بر تبدیل کهنه قلعه مشگین شهر به پارک تاریخی منتشر شد. آیا سیاست های جدید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مبنی بر تعریف کاربری های جدید برای آثار تاریخی است؟

تغییر کاربری ها مستقیما براساس خواسته و نظرات کارشناسان میراث فرهنگی انجام می شود. درواقع باید مجوز معاونت میراث فرهنگی کشور را در امر مرمت و بهره برداری داشته باشند. اگر کارشناسان معتقد باشند که کاربری پیشنهادی آسیبی به بنا وارد نمی نماید، کاربری جدید را تایید می نمایند. البته از قلم نیاندازید، بناهایی که حاکمیتی هستند دارای تعاریف خاص خود هستند. اما تغییر کاربری سایر بناها، در کمیته ای مورد آنالیز قرار می گیرد تا کاربری جدید هم شان اثر باشد و در این کمیته، کاربری مناسب اثر مورد آنالیز قرار می گیرد. در ارائه تسهیلات نیز با علاقمندان مشارکت داریم.

این روزها در تبریز، یزد و کاشان شاهد جریانی هستیم که مردم خواهان مشارکت در مرمت و بهره برداری از بناهای تاریخی هستند. زمانی که مردم درصدد مشارکت در مرمت برمی آیند قطعا از آن حفاظت هم خواهند کرد.

این روزها شاهد برگزاری حراجی های هنری با اسامی مختلف هستیم که آثاری از دوران مختلف تاریخی را به فروش می گذارند. آیا سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری نظارتی بر فروش آثار تاریخی در این حراجی ها دارد؟

بله تمام آثاری که در حراجی های هنری به فروش می رسند تحت نظارت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هستند. البته حراجی هایی که به دوره مدرن بازمی شود تحت نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می شوند و حراجی هایی که آثار زیر خاکی یا مربوط به دوران تاریخی را بخواهند به فروش برسانند، ممنوع خواهند بود.

در واقع، هیچ حراجی حق فروش آثار زیر خاکی را ندارد و این امر خلاف قانون است. حتا حراج های خارج از کشور نیز رصد می شوند چنانکه چندی پیش شاهد به حراج گذاشته شدن نقش برجسته ارزشمند سرباز هخامنشی تخت جمشید بودیم که با اقدامات سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری روبه رو شد و با پیگیری هایی که به وسیله وزارت امور خارجه و مرکز حقوق بین الملل ریاست جمهوری داشتیم، جلوی فروش آن در حراج نیویورک گرفته شد. البته در ادامه پیگیری ها؛ قاضی دادگاه عالی نیویورک دستور داد، نقش برجسته باستانی ایران که تکه ای از تخت جمشید بود و قدمت آن به سال 500 پیش از میلاد می رسد، به ایران بازگردانده شود. اکنون درحال تدارک بازگشت این اثر به ایران هستیم.

بهتر است بگویم به محض آنکه تصویر اثر برای فروش در کاتالوگ حراج گذاشته می شود، این کاتالوگ توسط کارشناسان چک می شود و مورد آنالیز قرار می گیرد. در عرصه بین الملل تعاملات خوبی داریم و آثار را کارشناسی می کنیم. حتا چندی پیش هیات هایی از ایتالیا، نروژ و بلغارستان کتیبه ها و اشیای تاریخی بدست آورده بودند که جهت کارشناسی به ایران معرفی کردند تا آن را مورد آنالیز قرار دهیم.