96 درصد آب های زیرزمینی کاربرد کشاورزی ندارد ، خطر فروچاله ها در بوشهر - مجله تار و سه تار

جابر مظفری زاده در سیزدهمین نشست مکتب بوشهر اظهار کرد: 85 درصد از مساحت کشور ما در اقلیم خشک، نیمه خشک و فراخشک واقع شده است و باید بپذیریم در کشوری با چنین اقلیم و میانگین بارندگی کمتر از سطح نرمال جهان زندگی می کنیم.

وی اضافه کرد: بر اساس مدل های هواشناسی، در 30 سال گذشته این خشکسالی رو به افزایش بوده است و پیش بینی می شود این روند افزایشی ادامه داشته باشد.

مظفری زاده ادامه داد: این خشکسالی باعث آن شده تا آورد رودخانه های اصلی استان بوشهر از 2.5 میلیارد مترمکعب در سال به کمتر از 500 میلیون مترمکعب کاهش یابد.

این پژوهشگر حوزه آب با اشاره به سوق یافتن بهره برداران به سوی آب های زیرزمینی در پنج دهه اخیر گفت: با توجه به کاهش آورد رودخانه ها و پیشرفت تکنولوژی پمپاژ در عصر معاصر، منابع آب زیرزمینی که در طول هزاران سال به وجود آمده اند را به شدت تحت فشار قرار داده ایم.

وی گفت: افزایش جمعیت و نیاز بیشتر به غذا باعث تقاضای بیشتر برداشت آب شده است و علی رغم کاهش منابع آبی، شاهد حفر بیشتر چاه های مجاز و غیرمجاز بوده ایم.

افت سطح آب های زیرزمینی در تنگ ارم

مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت سهامی آب منطقه ای بوشهر اعلام کرد: سرانه آب در استان بوشهر از 10 هزار مترمکعب در بلند مدت به 700 مترمکعب کاهش یافته و این به معنی حجم کمتر آب موجود به ازای هر نفر در استان می باشد.

به گزارش خبرنگاران، جابر مظفری زاده شرح داد: بر اساس همه شاخص های کنترل منابع آب مثل شاخص معروف فالکن مارک، در استان بوشهر دچار کمبود شدید منابع آب هستیم.

وی اضافه کرد: به طور نمونه در منطقه تنگ ارم، طی 9 سال اخیر، سطح آب های زیرزمینی 15 متر افت داشته است، به طوری که بسیاری از چاه های این منطقه خشکیده اند.

این مقام مسئول استان بوشهر را شامل 16 محدوده مطالعاتی منابع آب دانست و گفت: از این 16 محدوده مطالعاتی، 12 محدوده در وضعیت ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار دارند و 4 محدوده دیگر نیز ساحلی و فاقد پتانسیل کشاورزی هستند.

فاجعه ای به نام فروچاله

جابر مظفری زاده در بخش دیگری از اظهارات خود به یک تصور اشتباه و رایج در میان عموم مردم اشاره کرد و اعلام کرد: آبخوان ها مانند دریا در زیر زمین گسترده نیستند، بلکه در مناطقی که شرایط زمین شناختی تشکیل سفره آب زیرزمینی وجود داشته و در میان ذرات و منافذ محدود تشکیل شده اند.

وی اضافه کرد: با برداشت بیش از حد آب از این مناطق، منافذ مذکور از آب خالی شده، فشرده می شوند و در سطح زمین فاجعه ای به نام فروچاله رخ می دهد.

مظفری زاده هشدار داد: بر خلاف منابع آب سطحی مثل رودخانه ها و دریاچه ها، بحران آب های زیرزمینی با چشم قابل رصد نمی باشد و همین موضوع باعث شده تا شدت بحران برای عموم مردم ملموس نباشد.

مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت سهامی آب منطقه ای بوشهر گفت: کم شدن حجم آب موجود در آبخوان ها موجب افزایش تعداد و عمق کف شکنی برای دستیابی به منابع آب زیرزمینی شده است.

وی شرح داد: در برخی از دشت های استان، این کف شکنی تا عمق آبخوان ادامه یافته و حتی تا سنگ کف و عبور از آن نیز ادامه یافته است.

مظفری زاده با تشبیه فروچاله به زلزله ای خاموش و بی صدا تاکید کرد: در استان بوشهر نیز فروچاله هایی در محدوده طلحه-فاریاب شناسایی شده است.

مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت سهامی آب منطقه ای بوشهر، کیفیت منابع آب استان بوشهر را نه چندان مطلوب خواند و اظهار کرد: تنها 4 درصد از منابع آب زیرزمینی استان بوشهر دارای هدایت الکتریکی (EC) کمتر از 3 هزار هستند و بیش از 50 درصد از این منابع، هدایت الکتریکی 10 هزار و بیش از آن دارند.

این پژوهشگر میانگین هدایت الکتریکی منابع آب زیرزمینی استان بوشهر را 6505 میکروزیمنس اعلام کرد.

در ادامه این نشست، مظفری زاده راهکارهای عبور از شرایط فعلی را استقرار برنامه جامع سازگاری با کم آبی استان و مدیریت منابع آب نامتعارف دانست.

وی اعلام کرد: یکی از مناطقی که در خصوص منابع آب، شرایطی بحرانی تر از استان بوشهر را تجربه کرده، منطقه آلمریا در اسپانیا است. این منطقه که از نظر شرایط بارندگی، اقلیمی و جغرافیایی شرایطی مشابه استان بوشهر دارد در بازه ای از زمان دچار فقر شدید منابع آب و کوچ ساکنین خود شده بود.

مظفری زاده اضافه کرد: با بهره برداری مناسب از منابع آبی، بهبود کیفیت کشاورزی و ایجاد گلخانه ها، اکنون آلمریا در حال تامین غذای بیش از 17 میلیون نفر است.

این پژوهشگر منابع آب گفت: در این منطقه استفاده از آب های متعارف سطحی یا زیرزمینی کنار گذاشته شد و تماماً از آب های نامتعارف جهت توسعه استفاده شده است.

استان بوشهر دارای بالاترین سرانه منابع آب نامتعارف کشور

وی شرایط استان بوشهر در زمینه سرانه آب نامتعارف را مثبت ارزیابی کرد و گفت: استان بوشهر بالاترین سرانه از منابع آب نامتعارف کشور را در اختیار دارد.

مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت سهامی آب منطقه ای بوشهر اظهار کرد: در حال حاضر سالانه 15 میلیون مترمکعب از پساب با هدایت الکتریکی 3 هزار در تصفیه خانه بوشهر آماده بهره برداری است که این حجم از پساب برابر با نیمی از کسری مخزن سالانه کل استان بوشهر می باشد.

مظفری زاده با اشاره به پایدار بودن این منبع گفت: اگرچه حجم آب پشت سدها کاملا وابسته به میزان بارش و دستخوش تغییرات زیادی است، اما این حجم از پساب به صورت پایدار، دائمی و حتی رو به افزایش است.

دکتر جابر مظفری زاده با استناد به مقالات تالیف شده ای، ارزش اقتصادی پساب های شهر بوشهر را سالانه 1100 میلیارد تومان برآورد کرد و گفت: با سرمایه گذاری قریب به 100 میلیارد تومان می توان از این منبع آب پایدار، جهت استفاده در مصارف صنعت، کشاورزی، فضای سبز و تغذیه آبخوان استفاده کرد.

مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت سهامی آب منطقه ای بوشهر مطرح کرد: در 70 درصد از یک دهه اخیر با خشکسالی دست و پنجه نرم کرده ایم و این موضوع باعث کاهش شدید منابع آب سطحی و زیرزمینی شده است.

وی اضافه کرد: کشت درخت لیمو که گونه ای متناسب با اقلیم استان بوشهر است، درختان چوب صنعتی و بیش از 53 گیاه شورپسند بخش دیگری از پتانسیل استفاده از منابع آب نامتعارف استان بوشهر است.

مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت سهامی آب منطقه ای بوشهر یادآور شد: استان بوشهر پتانسیل ایجاد یک شهرک شور ورزی را دارد که در آن می توان مزارع پرورش ماهی و میگو، کشت جلبک ها، گیاهان هالوفینت، نمک، مواد معدنی و بخش های دیگر را به بهره برداری رساند.

مظفری زاده گفت: در استان بوشهر 7 پهنه مستعد شور ورزی شناسایی شده که شامل مناطقی در عسلویه، کنگان، مُند، دلوار، بوشهر، گناوه و دیلم با مجموع مساحت 150 هکتار است.

به گزارش خبرنگاران، سلسله نشست های مکتب بوشهر به همت انجمن مدیریت فناوری و نوآوری بوشهر در دانشکده هنر و معماری برگزار می شود.