تحقق رویکرد انسان محوری در شهر با حمایت دولت و مجلس - مجله تار و سه تار

باخاتمه جنگ جهانی دوم و آغاز نیمه دوم قرن بیستم میلادی، کارخانه های خودروسازی به عنوان نمادهای توسعه صنعتی در اروپا و آمریکا گسترش پیدا می کردند و شهرنشینانی که هر روز جمعیتشان به واسطه اشتغال در مراکز صنعتی بیشتر می شد، بازار هدف تولیدات خودرو بودند و تردد در شهرها افزایش می یافت.بر همین اساس، مدیران شهری اقدام به توسعه و ساخت شبکه بزرگراهی کردند و در عمل، میزان بزرگراه های هر شهر شاخصی برای ارزیابی توسعه یافتگی آن محسوب می شد.

در دهه های بعد با بروز آسیب هایی مثل حاشیه نشینی و ترافیک های سنگین در کنار بحران های جهانی انرژی و محیط زیست، این نگاه حاصل شد که راستا حل مسائل شهر از توسعه شبکه معابر نمی گذرد؛ پس راهبردهایی مانند توسعه حمل ونقل عمومی و مدیریت تقاضای سفر مورد استفاده قرار گرفت. با نزدیک شدن به قرن بیست و یکم و بروز انقلاب ارتباطات، مدیریت ترافیک با بهره گیری از فن آوری های جدید و اطلاع رسانی مورد توجه قرار گرفت. در تمام این راستا می توان مشاهده کرد که نظام مدیریت شهری تهران تا حد امکان پابه پای رویکردهای جهانی پیش آمده است که نمونه های آن در آغاز بزرگراه سازی در دهه های 40 و 50 شمسی، ایجاد محدوده طرح ترافیک در دهه 60 و ایجاد مرکز کنترل ترافیک در دهه 70 مشاهده می شد.

اما اتفاق اصلی که متأسفانه تهران در همراهی با آن دچار مشکل شده است، در 2 دهه اخیر بروز کرده و آن غلبه رویکرد انسان محوری بر رویکرد خودرومحوری در مدیریت شهرهاست. در حالی که در شهرهای توسعه یافته به طور متوسط، بیش از 25 درصد سفرها با انواع وسایل حمل ونقل پاک اتفاق می افتد، شاهد آن هستیم که سهم این نوع از سفرها در شهر تهران کمتر از 2 درصد است و در مقابل سهم 25 درصدی وسایل شخصی در تهران افزون بر 50 درصد است. انسان محوری به آن معناست که شهر را مناسب افراد و پاسخ به نیازهای اجتماعی آنان و با توجه به پارامترهای زیست محیطی و اقتصادی طراحی کنیم، نه متناسب با تردد روان تر و بیشتر خودروها، در شهر انسان محور تلاش می شود که با جابه جایی کمتر خودروها دسترسی بیشتری فراهم شود و این امر در قالب خیابان های شهری که خطوط ویژه و ایستگاه های حمل ونقل عمومی، پیاده روهای بسیارخوب و راستاهای دوچرخه سواری مناسب دارند متبلور می شود.

اگرچه در سال های اخیر شهرداری تهران به ویژه مجموعه حمل ونقل و ترافیک در این زمینه گام هایی برداشته ولی رویکرد انسان محور هنوز به رویکرد غالب تبدیل نشده است. اتفاقی که علاوه بر همگامی و همسویی تمام ارکان مدیریت شهری از شورای شهر تا معاونت های مختلف شهرداری (به ویژه شهرسازی، عمران و حمل ونقل) نیازمند حمایت و برنامه ریزی از جانب مجلس و دولت نیز هست تا گام های مثبتی که در شهر برداشته می شود بی تأثیر نشود و همه شهروندان امکان بهره مندی از برکات و مزایای آن را پیدا کنند.

منبع:ویژه نامه شهرپژوه