سی تی اسکن هم سرطان زاست؟ - مجله تار و سه تار

سی تی اسکن هم سرطان زاست؟

نگرانی های تازه درباره دستگاه های تصویربرداری

از شروع دوران صنعتی شدن، تمایل به کشف و اختراعات تازه به حد قابل توجهی افزایش یافت و از ایده های تازه، بلافاصله استقبال می شد. گرچه بسیاری از ابداعات صورت گرفته در این مقطع زمانی، در نهایت برای بشر کارگشا بودند، اما با گذر سال ها، به تدریج عوارض و مسائل آنها هم آشکار شد. بروز مسائل متعدد و گاه فجایع انسانی در پی استفاده ناصحیح از ابداعات و اختراعات نو، باعث شد که احتیاج به تامین امنیت و سلامتی استفاده نمایندگان، در درجه اول توجه قرار گیرد.

توسعه علم و دقیق تر شدن روش های اندازه گیری، هر روز یکی از تجربیات گذشته ما را به چالش می کشد و حتی مرسوم ترین رفتارهای روزمره ما را هم زیر سوال می برد. مهم ترین سوال این است: مرز میان سلامتی و خطر، کجاست؟

اخیرا نتیجه دو تحقیق جداگانه در ایالات متحده، باعث شد تا نگرانی های زیادی در میان بیماران این کشور ایجاد گردد. در شرایطی که تا چند وقت پیش، بیمارستان های ایالات متحده از تبلیغات پرزرق و برق خود برای تشویق بیماران به انجام سی تی اسکن تمام بدن یا انجام تصویربرداری های پیشگیرانه استفاده می کردند، چاپ دو مقاله در نشریه آرشیو طب داخلی نگرانی های تازهی را در خصوص احتمال بروز سرطان در اثر انجام سی تی اسکن برانگیخت.

29000 مورد سرطان در یک سال؟

در روز 14 دسامبر در مقاله ای که در نشریه آرشیو طب داخلی چاپ شد، تخمین زده شد که سی تی اسکن های صورت گرفته در سال 2007، در سال های آینده باعث بروز بیش از 2900 مورد سرطان و قریب به 1500 مورد مرگ در شهفرایندان ایالات متحده خواهد شد. در این مقاله بیان شد که آمریکایی ها با انجام انواع تصویربرداری های مبتنی بر اشعه ایکس و به ویژه انجام سی تی اسکن، بیش از حد در معرض پرتوهای سرطان زای اشعه ایکس قرار می گیرند.

دکتر ریتا ردبرگ، درباره این تحقیق صورت گرفته می گوید: آنچه معین شده است آن است که اندازه پرتوهای منتشر شده از دستگاه های سی تی اسکن، بسیار بیش از آن چیزی است که سابق بر این تصور می شد. این یافته ها با افزایش اندازه سرطان های مختلف همراه است. سالانه میلیون ها مورد سی تی اسکن در این کشور انجام می گردد و اندازه آنها هم رو به افزایش است.

حرف های خانم دکتر ردبرگ چندان نادرست به نظر نمی رسد. تعداد دفعات انجام سی تی اسکن در آمریکا، از بسیاری از کشورهای دنیا بیشتر است و این فرایند در سال های اخیر، افزایش فراوانی نشان داده است. برای مثال، تنها در سال 2007 بیش از 70 میلیون مورد سی تی اسکن در ایالات متحده صورت گرفته است، در حالی که تعداد سی تی اسکن های صورت گرفته در سال 1980 تنها سه میلیون مورد بود. این اندازه تقریبا 10 برابر تعداد سی تی اسکن های صورت گرفته در منطقه بریتانیا، در مدت مشابه است. به نظر می رسد دلیل اصلی این افزایش، مانند سایر مسائل موجود در امر بهداشت در آمریکا، زیر سر نظام سلامت این کشور باشد. اندازه مبالغ پرداختی به پزشکان و رادیولوژیست های آمریکا بر اساس سیستم پرداخت بر اساس اندازه خدمات است. در واقع پزشکان به ازای اندازه خدماتی که به بیماران عرضه می نمایند، افزایش عایدی خواهند داشت. در نتیجه درخواست هرگونه تصویربرداری، مانند سی تی اسکن، باعث ایجاد عایدی جداگانه ای برای پزشک خواهد شد و این می تواند توجیه نماینده تمایل پزشکان ایالات متحده به تجویز موارد متعدد سی تی اسکن باشد.

تخمین هایی هم درباره نسبت ابتلای بیماران در این تحقیق به چشم می خورد. برای مثال از میان 29000 بیماری که تصور می گردد در اثر انجان سی تی اسکن، به سرطان مبتلا خواهند شد، 14000 مورد در اثر سی تی اسکن شکم و لگن، 4100 مورد در اثر سی تی اسکن قفسه سینه و 4000 مورد در اثر سی تی اسکن مغز خواهد بود. 2700 مورد هم در اثر انجام سی تی آنزیوگرافی - آنالیز عروق قلب با یاری سی تی اسکن - به سرطان دچار خواهند شد. البته این مساله به نظر منطقی خواهد بود زیرا اندازه تشعشع پرتوهای ایکس در انواع مختلف سی تی اسکن، با توجه به عضو مورد آنالیز فرق دارد. برای مثال، اندازه پرتوهای دریافت شده در سی تی اسکن سر برابر 150rem (واحد اندازه گیری پرتوها) خواهد بود. این اندازه برای سی تی اسکن شکم و لگن، 990rem و در خصوص سی تی اسکن شکم در نوزادان 2000rem است، در حالی که طی انجام یک عکس ساده قفسه سینه تنها 10 rem اشعه جذب بدن انسان می گردد.

شایع ترین انواع سرطان های احتمالی هم سرطان ریه (6200 مورد)، روده عظیم (3500 مورد) و لوکمی یا سرطان خون (2700 مورد) خواهد بود.

اقدامات تشخیص یا زیاده روی؟

در مقابل چاپ این مقالات موضع گیری های متفاوتی صورت گرفت. آنچه که بیش از همه باعث نگرانی جامعه پزشکی شده بود، ممانعت بیماران از انجام تصویربرداری های تشخیصی، حتی در موارد لازم و ضروری بود. واقعیت آن است که سی تی اسکن - و البته سایر تصویربرداری های تشخیصی - یاری شایانی به تشخیص بیماری های مختلف و درمان به موقع آنها کرده است. گرچه تصویربرداری هایی مانند سونوگرافی و MRI - که بدون استفاده از اشعه ایکس صورت می گیرند - روش های بسیار کم خطرتری نسبت به سی تی اسکن هستند، اما سی تی اسکن همچنان صندلی قبلی خود را در طب پیشرفته امروزی حفظ کرده است. به ویژه نسل تازه تصویربرداری با اشعه ایکس، موسوم به سی تی اسکن سه بعدی، در انجام عمل های جراحی و یا تشخیص بیماری ها بدون احتیاج به جراحی، بسیار یاری نماینده بوده است.

گرچه تخمین زده شده است که اندازه اشعه دریافتی به وسیله یک آمریکایی در طول سال، برابر با قرار گرفتن در فاصله 4/2 کیلیومتری از انفجار یک بمب اتمیست، اما انجمن رادیولوژیست های آمریکا که بیش از 34000 متخصص رادیولوژی در آن عضو هستند، معتقد است هنوز هیچ تحقیق جامع و کاملی نتوانسته است بین انجام سی تی اسکن و بروز سرطان ارتباط مستقیمی کشف کند.

دکتر فیشرمن، عضو این انجمن معتقد است احتمال مرگ در اثر بیماری های ناشی از سی تی اسکن بسیار کمتر از احتمال مرگ در اثر بیماری هایی است که بدون استفاده از سی تی اسکن، کشف نشده باقی می مانند. به ویژه اینکه امروزه شرکت های فراوری نماینده دستگاه های تصویربرداری با استفاده از تکنولوژی های تازه، دستگاه هایی ساخته اند که اندازه تشعشعات آن بسیار کمتر از دستگاه های چند سال قبل است.

آنچه معین است، تا زمان تایید یا رد نهایی نتایج این تحقیقات و با توجه به نقش فراوان سی تی اسکن در طب امروز، برترین توصیه، پرهیز از انجام موارد غیر ضروری سی تی اسکن است.

بیتل ها در خدمت پزشکی

سی تی اسکن، در اصل مخفف عبارت تصویربرداری کامپیوتریست. این تکنولوژی تازه، در سال 1972 و در انگلستان ابداع شد. در این نوع تصویربرداری؛ مقاطع 2 بعدی متعددی که از بافت ها تهیه می گردد به یاری کامپیوتر، نوعی تصویر سه بعدی را ایجاد خواهد نمود. به نظر می رسد بشر در زمینه پیشرفت دستگاه های سی تی اسکن، تا حدود زیادی مدیون گروه موسیقی بیتل ها باشد. هزینه اصلی تحقیقات روی این دستگاه، به وسیله موسسه EMI پرداخت شد. این موسسه، که طیف وسیعی از فعالیت های فرهنگی و علمی را پوشش می داد، قسمت اعظمی از بودجه به دست آمده را مدیون فروش صفحه های گرامافون آثار گروه بیتلز بود. امروزه در شاخه های مختلف پزشکی، از سی تی اسکن به اسم یکی از دقیق ترین و غیرتهاجمی ترین روش های تصویربرداری استفاده می گردد.

منبع:http://www.salamat.com

/ج

منبع: راسخون