نوسازی نیروگاه ها بر محور آمایش سرزمین - مجله تار و سه تار

طبق برآورد، با اجرای طرح های توسعه و عمرانی در نیروگاه شهید رجایی، میزان فراوری سالانه انرژی در این نیروگاه به 20 میلیارد کیلووات ساعت می رسد. به نظر می رسد توسعه نیروگاه شهید رجایی متناسب با مؤلفه های آمایش سرزمین نیست و طی اجرای طرح های آمایشی با توسعه نیروگاه مخالفت شده است. بدیهی است طرح توسعه نیروگاه شهید رجایی زمانی کارآمد و مؤثر خواهد بود که با اهداف آمایش منطقه ای همخوانی داشته باشد به گونه ای که انتخاب نوع طرح توسعه متناسب با ظرفیت های زیست محیطی و اقلیمی باشد و به بهره وری مطلوب از منابع منطقه ای منجر گردد نه تخریب منابع ملی. از آنجا که طرح توسعه نیروگاه برق شهید رجایی قزوین با راهبردهای پیشنهادی سند آمایش توسعه استان تناسبی ندارد، این سؤال برای مردم و کارشناسان مطرح می گردد که چرا این طرح اصولاً تعریف شده است؟

• بارگذاری بیش از توان زیست محیطی

رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان قزوین با یادآوری این که در بحث آمایش، دنبال برقراری تعادل بین انسان، فضا و فعالیت هایی هستیم که در پهنه سرزمینی استان انجام می شوند، گفت: به عبارت دیگر می خواهیم بدانیم که چه فعالیت های توسعه ای را با چه ترکیبی در پهنه سرزمینی مستقر کنیم؟ ابوالفضل کمک توسعه نیروگاه و شبکه های برق و انرژی را از چالش های توسعه آمایش محور در استان دانست و بیان نمود: مطالعات ما براساس اسناد بالادستی آمایش نشان می دهد که در خصوص ظرفیت اکولوژیکی استان در برخی پهنه های سرزمینی با بارگذاری بیش از حد توان زیست محیطی در استان مواجهیم. برای نمونه در حوزه صنعتی شهرستان های آبیک و البرز 6 برابر توان زیست محیطی بارگذاری نموده ایم که می تواند تبعات منفی زیادی برای استان قزوین داشته باشد. برعکس، برخی شهرستان ها و مناطق ما مثل آوج، الموت و طارم هم از توان اکولوژیکی بالایی برخوردارند و هنوز در آنها استقرار کافی صنایع را نداشته ایم.

وی با اشاره به این که سیاست های استان مغایر با سیاست های کلان کشور در حوزه نیروگاهی نیست، اضافه کرد: چنانچه بتوانیم این دو رهیافت را با هم تلفیق و مدیریت کنیم، شاید به ساخت نیروگاه جدید با مقیاس فراوری هزار مگاواتی نیروی برق احتیاج نباشد آن هم در پهنه سرزمینی مثل قزوین که دشت محدود و عوامل آسیب زای بسکمک در حوزه زیست محیطی دارد. این مسئول ادامه داد: استفاده از گاز به جای مازوت و همچنین تغییر رویه ها و فرایندهای فراوری دیگر شروط ما در اجرای طرح های توسعه ای این نیروگاه هستند. به شرطی که با بیشترین کارایی بتوانیم فراوری برق داشته باشیم، چراکه نیروگاه های سیکل ترکیبی موجود در کشور با راندمان بسیار کمتری نسبت به نمونه های مشابه خود در سطح جهان فعالیت می نمایند.

• بازسازی و نوسازی

رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان قزوین اعتقاد دارد آنچه مد نظر دستگاه او در طرح توسعه نیروگاه شهید رجایی است فقط بحث بازسازی و نوسازی وضع موجود و تغییر فناوری است. کمک با اشاره به این که بحث مصرف گاز، توسعه فرایندها و افزایش راندمان در این نیروگاه به خوبی مدیریت می گردد، گفت: تا این لحظه با توجه به محدودیت های یادشده و محدودیت منابع اعتباری هنوز کارهای اجرایی تحت عنوان فاز 2 یا توسعه زیرساخت آغاز نشده است.

وی با بیان این که بر پایه اسناد آمایش و محیط زیست استان فقط با ساخت هر نوع نیروگاهی که کلاس اف و براساس فناوری زیمنس باشد موافقت می گردد، اضافه کرد: اگر در نهایت بنا بر اجرای طرح توسعه نیروگاه شهید رجایی باشد، کوشش می کنیم حداقل آثار زیست محیطی را داشته باشیم و نظر نهادهای مسئول استان را تا حد امکان در این قضیه اعمال کنیم.

• لزوم مطالعات ارزیابی زیست محیطی

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان نیز درباره چالش های ساخت نیروگاه جدید در پهنه مینودری اظهار کرد: طبق تجربه ای که امروز داریم، هر نیروگاهی که آغاز به فعالیت می نماید قطعاً بر سایر منابع تاثیر منفی می گذارد. ضمناً استفاده از منابع سوخت فسیلی حتماً در شرایط کیفی آب وهوای استان اثرگذار است. حسن پسندیده با بیان این که در طول یکی دو سالی که در اداره حفاظت محیط زیست استان قزوین هستم، طرحی به عنوان طرح توسعه در اختیار ما قرار داده نشده است، گفت: با توجه به ماهیت طرح هایی مانند ساختن نیروگاه ها، پالایشگاه ها و پتروشیمی ها و به دلیل تاثیراتی که در منابع زیستی دارند، ضرورت دارد قبل از هرگونه تصمیم گیری در خصوص اجرای آنها، حتی در مرحله امکان سنجی یا مکان یابی، مطالعات جامع ارزیابی آثار زیست محیطی در خصوص آنها داشته باشیم.

وی با یادآوری این که در استان قزوین منابع آبی، خاک و هوا و توان اکولوژیکی سرزمینی محدود است و نمی توانیم به هر قیمتی نیروگاهی را راه اندازی کنیم، اضافه کرد: قبل از استقرار نیروگاه باید ببینیم آیا منابع زیستی ما این اجازه را می دهد یا این توان را دارد که بتوانیم این نیروگاه را مستقر کنیم یا نه؟ مدیرکل حفاظت محیط زیست استان ادامه داد: در خصوص توسعه نیروگاه شهید رجایی فقط در استفاده از منابع گازی تردیدهای جدی دارد. در این زمینه قول با حرف بسیار متفاوت است.

وقتی مشخص میزان تخصیص گاز به نیروگاه یادشده در حیطه اختیارات استان نیست، عملاً مرکز تامین سوخت است که مشخص می نماید چقدر از سوخت نیروگاه گاز، گازوئیل یا مازوت باشد. بنابراین هیچ تضمینی وجود ندارد که در طرح توسعه نیروگاه شهید رجایی به طور مستمر از سوخت گاز طبیعی استفاده کنیم و نمی توانیم این اطمینان را بدهیم که از سوخت های آلاینده بهره نمی گیریم. وقتی این تدبیر اتخاذ نگردد و در مواقعی بنا به هر دلیلی نتوانیم از سوخت گاز استفاده کنیم، آثار منفی این آلاینده ها را چطور باید کنترل کرد؟

• توسعه نیروگاه با سوخت گاز

مدیرعامل نیروگاه شهید رجایی درباره اهداف اجرای طرح توسعه این نیروگاه گفت: با توجه به سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی در زمینه افزایش کارایی شبکه برق کشور و همچنین فراوری نیروگاه ها، شرکت مادرتخصصی فراوری برق اقدام به تعریف طرحی نموده که در آن قرار است نیروگاه نوسازی گردد. علی فرهور در خصوص انطباق نداشتن این طرح با سند آمایشی توسعه و ظرفیت زیست محیطی استان بیان نمود: در وزارت نیرو یا شرکت مادرتخصصی فراوری برق حرارتی همه این عوامل در نظر گرفته می گردد. این که استان قزوین و چند استان مجاور چقدر در آینده به برق احتیاج دارند و چه صنایعی باید در این مناطق ساخته شوند؟ در این گونه مطالعات، عواملی نظیر بافت جمعیتی کشور، صنایع و مصارف منطقه مشخص می نمایند که آیا در یک منطقه نیروگاه وجود داشته باشد یا نه؟ وی با رد شایعات در خصوص توسعه نیروگاه مزبور با استفاده از سوخت های آلاینده فسیلی مانند مازوت شرح داد: وقتی که می توانیم توسعه را بر مبنای منابع گازی انجام بدهیم، طبعاً اولویت ما توسعه صنایع گازی است. ضمناً اگر بتوانیم اعتبارات طرح را تهیه کنیم، با شرکت های ایرانی نیروگاه را نوسازی خواهیم کرد.